mazhab hanbali

Nama penyusunnya ialah Ahmad bin Muhammad bin Hanbal bin Hilal. Beliau di lahirkan di baghdad dan meninggal dunia pada hari jum'at tanggal 12 Rabiul Awwal tahun 241 Hijriah. Semenjak kecil beliau belajar di Baghdad, Syam, Hijaz, dan Yaman.

Beliau adalah murid Imam Syafi'i. Syafi'i memuji beliau. Katanya "saya keluar dari baghdad, tidak saya tinggalkan di sana seorang yang lebih taqwa, lebih wara', dan lebih alim selain Ahmad bin Hanbal, yang sungguh banyak menghafal hadits."
Murid beliau banyak yang terkemuka, di antaranya yaitu Bukhari dan Muslim. Beliau berpegang teguh pada fatwa sahabat apabila tidak ada nas, Beliau menyusun mazhabnya atas 4 dasar.

Dasar pertama ialah nas Qur'an dan Hadits. Dalam soal yang beliau hadapi, beliau selidiki ada atau tidaknya nas, kalau ada nas, beliau berfatwa menurut nas itu.
Dasar kedua ialah fatwa sahabat. Dalam satu peristiwa, apabila tidak ada nas yang bersangkutan dengan peristiwa itu, beliau cari fatwa para sahabat.Apabila ada fatwa dari salah seorang sahabat,sedangkan beliau tidak melihat bantahannya dari sahabat-sahabat lain, beliau hukumkan peristiwa itu menurut fatwa sahabat tadi. Jika fatwa itu berbeda antara beberapa sahabat, beliau pilih yang lebih dekat pada kitab atau sunnah.

Dasar ketiga ialah hadits Mursal atau lemah, apabila tidak bertentangan dengan dalil-dalil yang lain.
Dasar keempat ialah qias. Beliau tidak memakai qias kecuali apabila tidak ada jalan lain.

Beliau sangat hati-hati dalam melahirkan fatwa apabila tidak ada nas atau asar sahabat. Kemungkinan besar karena sangat hati-hatinya beliau menjalankan fatwa itulah yang menyebabkan lambatnya mazhab beliau tersiar di daerah-daerah yang jauh, apalagi murid-murid beliau pun sangat berhati-hati pula. Mula-mula mazhab itu tersiar di baghdad, kemudian berangsur-angsur keluar ke daerah-daerah lain. Sekarang yang terbanyak pengikutnya ialah di hijaz, apalagi sesudah Raja Ibnu Sa'ud menetapkan bahwa mazhab Hanbali menjadi mazhab resmi bagi pemerintah Saudi Arabia. Di mesir tidak tampak mazhab ini kecuali pada abad ke 7 Hijriah.Hingga sekarang tidak banyak rakyat Mesir yang mengikuti mazhab ini.